Sjekkliste før du kjøper bustad

Sjekk beste bustadlån

Undersøk med banken kor mykje du kan få i lån og be om finansieringsbevis. Finansieringsbeviset viser at du kan betale for deg. 

Myndigheitene krev at du har 15 prosent i eigenkapital. Eigenkapitalen kan enten vere oppsparte pengar, eller kome frå sal av din noverande bustad. Du kan låne opptil fem gonger di eiga inntekt. For kjøp av hytte eller fleire bustader krev myndigheitene at du stiller med 40 prosent i eigenkapital.

Undersøk bustaden nøye

Sjølv om ny lov med forskrift, (under føresetnad av at det er utarbeidd ein godkjend tilstandsrapport), gir større tryggleik mot større skadar, er det spesielt viktig å sjå etter fukt på bad og kjøken, samt tilstanden til el-anlegget. Kjøper du einebustad, hytte eller fritidsbustad, er det viktig også å undersøkje tak, ytterveggar og kjellar. Ved kjøp av leilegheit er dette borettslagets eller sameigets ansvar.

Set deg inn i prospektet

Ein svært viktig endring i ny avhendingslov frå 1. januar 2022, er at ein ikkje lenger kan selje bustaden «som den er». Seljar kan ikkje lenger ta dette generelle atterhaldet.

Den viktigaste informasjonen du får er gjennom prospektet og tilstandsrapporten (taksten). I prospektet skal du få ei beskriving av bustaden og all nødvendig informasjon som seljar kan gi deg. Ver merksam på at ny lov seier at ein går ut frå at kjøpar å har kunnskap om bustaden viss det er informert om i prospekt og/eller tilstandsrapport. Derfor er det svært viktig å lese alle dokument nøye. Ikkje la deg blende av positive eller blomstrande ord og språkvendingar.

Jo grundigare dokumentasjon du har om bustaden, jo enklare er det å vurdere tilstanden og kor mykje du bør betale. Manglar du informasjon, må du kontakte meklar eller seljar og be om svar på spørsmål skriftleg. Får du ikkje svar, må du rekne det som ein risiko for deg.

Ver spesielt merksam på omtale av vedlikehald og oppussing. Graden går frå overflateoppussa – oppussa – renovert – totalrenovert til nybygd (etablert). Omgrepa blir ofte brukte om kvarandre og kan misforståast. Er du i tvil, må du sende ein e-post til seljar eller meklar.

Sjekk bustadtaksten

Frå 1. januar 2022 gjeld ei forskrift som relativt detaljert skildrar kva ein tilstandsrapport skal innehalde.

Ein tilstandsrapport skildrar tilstanden til bustaden samt skadar eller avvik som den bygningssakkyndige har funne ved si undersøking. Den bygningssakkyndige vurderer bustaden ut frå kva som kan forventast av ein bygning på same alder og type. Vurderinga blir i hovudsak gjort opp mot korleis det var vanleg å byggje og dei reglane som galdt då bustaden blei oppført. Forhold som er vanlege for bygningar som er like gamle, som slitasje etter normal bruk, vil sjeldan vere noko du som kjøpar kan klage på.

Det er ikkje lovpålagt å ha ein tilstandsrapport, men vi vil på generelt grunnlag åtvare mot å kjøpe bustad utan ein godkjend rapport etter dei nye reglane frå 1. januar 2022.

Sjekk eigenerklæringa

I prospektet følgjer det med ei eigenerklæring viss seljar har kjøpt eigarskifteforsikring. Du må vere merksam på ord som «eigeninnsats», «gjort på dugnad», «ufaglærte», «av seljar sjølv» og liknande. Det betyr at risikoen for feil som oftast blir overført frå seljar til deg.

Er det indikasjonar på eigeninnsats i eigenerklæringa eller andre stader i prospektet, bør du ha låge forventningar til tilstanden. Be om dokumentasjon på arbeid som er oppgjeve utført av fagfolk.

Ver førebudd når du går på visning

Visniga er din sjanse til å gjere opp ei eiga meining ut over det du har fått vite frå den skriftlege dokumentasjonen. Det er særleg viktig at du sjekkar nøye viss marknadsføringa har gjort eit poeng ut av at eigedomen må sjåast. Tenk på kva du vil spørje om. Er du førstegangskjøpar, kan det vere lurt å ta med ein som har kjøpt bustad tidlegare.

Dersom det blir gitt viktige opplysningar på visninga som ikkje står i papira, eller du har konkrete spørsmål,  så kontakt eigedomsmeklaren. Du kan for eksempel skrive: «Eg forstår det slik at xxxx, dersom det ikkje stemmer, ber eg deg korrigere dette.»

Set tak for kor mykje du vil by

Tenk gjennom om kor mykje du vil by. Set ein makspris for deg sjølv og ta atterhald om finansiering.

Du må også setje ein frist for seljar til å godta tilbodet ditt, slik at du berre er bunde til eit fast tidsrom. Du har ikkje angrerett når du kjøper bustad. Dersom det er viktige ting som ikkje er avklart, og som er avgjerande for deg for at du skal by, kan du også ta skriftleg atterhald i bodet ditt. Skriv for eksempel: «Eg tek atterhald om at ein gjennomgang av kyndig fagmann ikkje viser behov for utbetring av grunnmur.»

Innhaldet er omsett til nynorsk ved hjelp av kunstig intelligens og kvalitetssikra av Forbrukarrådet.