Ordliste

AMS – avanserte måle- og styringssystem

AMS er ei forkorting for avanserte måle- og styringssystem. Smarte straummålarar inngår i AMS og gir straumkundar betre informasjon om straumforbruket, meir nøyaktig avrekning, automatisk avlesing av målar og høve til automatisk styring av forbruket. Alle straummålarar skal lesast av minimum éin gong i året, men med AMS-målar treng du ikkje lenger lese av målaren.

Avrekning

Når nettselskapet eller straumsalselskapet reknar ut kva du må betale for nettleige og straumforbruk, lagar dei ei avrekning, anten basert på faktisk forbruk eller estimert forbruk.

Betaling i perioden

Ved betaling i perioden vil ein del av fakturabeløpet vere basert på faktisk pris og forbruk, medan den andre delen vil vere basert på estimert pris og forbruk (sjå akonto). Dette blir ikkje tilrådd, då det ofte blir berekna eit for høgt forskot. Går straumselskapet konkurs, taper du pengane som er forskotsbetalte.

Det lokale eltilsyn (DLE)

E-verk og nettselskap er pålagde å føre tilsyn innanfor sitt område. Treng du informasjon om straumnettet der du bur i samband med bygging e.l. eller om det oppstår straumbrot, vil du få informasjon ved å kontakte det e-verket eller nettselskapet du høyrer til.

eFaktura

Ved å inngå avtale om eFaktura får du fakturaen førehandsutfylt direkte i nettbanken, men du kan framleis endre forfallsdato eller kontonummer der rekninga skal belastast. Med eFaktura slepp du fakturagebyr.

Elhub

Elhub er ei teneste utvikla av Statnett som skal sørgje for effektiv utveksling av måleverdiar og kundeinformasjon. Ho vil gjere det lettare å bytte straumsalselskap, avrekne og fakturere nettleige og straumsal. Med Elhub får du oversikt over straumforbruket ditt og moglegheit til å bruke straum på ein meir fleksibel, effektiv og miljøsparande måte. Det vil òg gjere det mogleg å bli plusskunde ved å produsere eigen straum. Du kan logge inn i Elhub via straumselskapet ditt.

Elsertifikat

Elsertifikat er ei støtteordning med føremål å stimulere til auka produksjon av fornybar straum. Forbrukarane betaler for denne ordninga ved at straumselskapa legg kostnaden inn i straumprisen. Les meir om elsertifikat på Norges vassdrags- og energidirektorats nettsider.

Energisertifikat

Skal du selje eller leige ut bustaden din, treng du eit energisertifikat. Energisertifikatet skaffar du deg ved å logge inn på energimerking.no. Energimerkjekalkulatoren gir deg same informasjonen samtidig som du har moglegheit til å sjå kor mykje du kan forbetre energimerket for bustaden din ved å installere varmepumpe, forbetre ventilasjonsanlegget eller etterisolere loftet.

E-postfaktura

Har du takka ja til å få fakturaen tilsend på e-post, mottar du ein e-postfaktura. Den inneheld all betalingsinformasjon du treng for å betale rekninga, men du må sjølv legge inn betalingsinformasjonen i nettbanken eller betale rekninga i banken.

Etterbetalingsavtale

Ved etterbetaling blir du fakturert av leverandøren for den føregåande perioden, basert på faktisk pris og forbruk. Forbrukarrådet tilrår etterbetalingsavtalar.

Fastbeløp

For nokre straumavtaler må du betale eit fastbeløp uavhengig av kor stort forbruk du har. Fastbeløpet kan bli lagt til som gebyr per år, per månad eller per dag. Fastbeløpet er inkludert i utrekninga av straumkostnaden du får presentert på vår samanlikningsteneste for straumavtalar.

Fast månadspris

Blir òg kalla mobilprising av straum. Dette tyder at du betaler for ei viss mengd straum om året, til dømes 10 000 kWh/år, og for dette betaler du ein avtalt pris kvar månad. Bruker du mindre straum enn avtalt, blir straumen veldig dyr. Det same gjeld om du bruker meir.

Fastprisavtale

Fastprisavtale er ei avtale om ein fast pris på straumen over ein periode, til dømes eit år. Straumrekninga di vil vere månadsforbruk multiplisert med fastprisen, så rekninga vil vere større i vintermånadene. Fastpris må ikkje forvekslast med "fast månadspris" eller "mobilprising av straum". Ein fastprisavtale gir deg fordelen av å ha ei føreseieleg straumrekning. På Forbrukarrådets samanlikningsteneste finn du ei eiga liste med fastprisavtalar dei ulike straumselskapa tilbyr.

Felles faktura

Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) har innført reglar som gjer at alle straumselskap kan tilby éin felles faktura for straum og nettleige. Ordninga blir kall gjennomfakturering, og tyder at straumkundane enkelt kan bytte straumsalselskap utan å måtte gå frå ei til to fakturaer.

Forbruksavgift

Det er nettselskapet som fakturerer deg for forbruksavgifta/elavgifta. Avgifta er inkludert i fakturaen du får frå nettselskapet, og nettselskapet har ansvar for at avgifta blir innbetalt til Tolletaten. Avgiftssatsen går fram av Stortingets årlege vedtak om forbruksavgift på elektrisk kraft § 1. Alle hushaldningar i Finnmark og Karlsøy, Kvænangen, Kåfjord, Lyngen, Nordreisa, Skjervøy og Storfjord (tiltakssonen) i Nord-Troms er fritatt for denne avgifta.

Forbruksprofil blant nettselskap / justert innmatingsprofil (JIP)

Ved avrekning for kundar som ikkje blir timeavrekna, stiller NVE krav om at nettselskapet skal bruke justert innmatingsprofil (JIP), der JIP representerer gjennomsnittsprofilen for alle kundar som er tilknytte nettet i ditt nettområde, og som ikkje blir målt time for time. Ved fakturering av det variable leddet i nettleiga er faktureringa basert på forbruksprofilen (JIP) som nettselskapet har laga for ditt nettområde. Har nettselskapet ikkje motteke melding om målarstand frå deg, bruker dei denne profilen og historiske data for anlegget ditt for å berekne kor mykje du skal betale.

Forbruksprofil blant straumselskap

Straumselskapa står fritt til å bestemme om dei vil bruke den same profilen som nettselskapet, eller om dei vil lage sin eigen forbruksprofil basert på eit gjennomsnitt av nettselskapa sine ulike forbruksprofilar i dei områda straumselskapa har kundar. Men dersom straumsalselskapet ikkje vil bruke den same profilen som nettselskapet ditt, har dei plikt til å opplyse om kva profil dei bruker for å berekne fordelinga av forbruket (§ 6 i forskrift av 7. juni 1996 nr. 666 om prisopplysning ved transport og sal av elektrisk kraft).

Forskotsvis fakturering

Forskotsvis fakturering inneber at leverandøren fakturerer forskotsvis basert på estimert pris og forbruk for komande fakturaperiode. Du betaler med andre ord før du har brukt straumen, og kan miste pengar dersom selskapet går konkurs. Hugs at sjølv om du betaler på forskot, skal du få tilbakebetalt skilnaden mellom estimert forbruk og faktisk forbruk ved at leverandøren justerer neste rekning eller ved årsavrekninga.

Gjennomfakturering

Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) har innført reglar som gjer at alle straumselskap kan tilby éin felles faktura for straum og nettleige. Det tyder at straumkundane enkelt kan bytte straumsalselskap utan å måtte gå frå ei til to fakturaer.

Innkjøpspris

Innkjøpsprisavtalar er ei avtaleform Forbrukarrådet rår frå. Avtaltypen liknar til forveksling på spotavtalar, men inneheld skjulte priselement som ikkje blir opplyste til kundane. Hemmelegheitskremmeri av priselement gjer at avtalane framstår som billegare enn dei er.

Hemmeleghaldet gjer det òg umogleg å berekne korrekt pris på avtalane og å samanlikne prisen opp mot andre straumavtalar. Innkjøpsprisavtalane er av denne grunnen plasserte under fanen "Andre avtalar" på Straumpris, der dei blir lista nederst og er merkte med tydeleg åtvaring og blir viste utan pris.

Forbrukartilsynet har konkludert med at slike straumavtalar med hemmelege priselement er ulovlege.

Leveringsplikt

Nettselskapet ditt er pliktig til å levere straum til deg dersom du ikkje har ein ordinær straumavtale. Dette kan for eksempel skje ved flytting eller dersom du har fått kutta straumen ved manglande betaling. Prisen dei seks første vekene er relativt låg, men stig betydeleg etter det. OBS! Fram til 1. juli 2023 skal prisen ikkje overstige spotpris + 6,25 øre per kWh i påslag.

Mobilprising av straum

Blir òg kalla "fast månadspris". Dette tyder at du betaler for ei viss mengd straum om året, til dømes 10 000 kWh/år, og for dette betaler du ein avtalt pris kvar månad. Bruker du mindre straum enn avtalt, blir straumen veldig dyr.

Målarstand

Med målarstand meiner vi sifferet du finn på straummålaren din.

Nettselskapet har ansvar for at straummålarane blir kontrollerte. Har du mistanke om at målaren ikkje er korrekt, kan du når som helst be nettselskapet om å kontrollere målaren. Ver merksam på at du må betale for kontrollen med mindre han viser eit måleavvik større enn det som er tillate i forskrift om krav til elektrisitetsmålarar. Blir det påvist eit større avvik, skal nettselskapet betale for kontrollen (§ 5-3 i standard nettleigeavtale).

Målepunkt-ID

Med målepunkt-ID meiner vi det unike identifikasjonsnummeret alle straummålarar i Noreg har. Nummeret finn du ikkje på den fysiske straummålaren, men du skal få det opplyst på straumrekninga eller ved å kontakte nettselskapet. Målepunkt-ID-en din er på 18 siffer, men dei 10 første er like for alle målarar i Noreg. Nokre nettselskap oppgir derfor berre dei siste 8 sifra, medan andre opplyser alle 18. Skal du skifte straumsalselskap, må du opplyse målepunkt-ID – eller gi ny leverandør fullmakt til å innhente målepunkt-ID.

Nettleige

For at du skal få straum i bustaden din, må straumen transporterast til bustaden. Dette skjer over straumnettet, som blir eigd og drive av det lokale nettselskapet, mot at du betaler nettleige. Nettleiga har vanlegvis eit fastledd og eit variabelt ledd avhengig av forbruket ditt. Nettselskapet fakturerer òg forbruksavgifta du må betale til staten. Kor mykje nettselskapet kan ta seg betalt i nettleige, blir regulert av Norges vassdrags- og energidirektorat. Les meir om nettleige på heimesida til Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE).

Nettselskap

Straumnettet blir eigd av nettselskapa. Etablering og vedlikehald av straumnettet er kostbart, og det er samfunnsøkonomisk ulønsamt med utbygging av parallelle straumnett og konkurrerande selskap. Derfor har myndigheitene gitt nettselskap monopol på å transportere sine tenester innanfor sitt geografiske område. Du kan ikkje velje nettselskap, men prisen for nettleige er regulert, og nettselskapet har plikt til å levere deg elektrisk kraft. Nettselskapet fakturerer òg forbruksavgifta du må betale til staten. For at nettselskapet ikkje skal ta urimeleg betalt i nettleige av deg, blir grensene for kor mykje nettselskapa kan ta i nettleige regulerte av Norges vassdrags- og energidirektorat.

Nord Pool

I Norden er det eit felles marknad for kraft, og Nord Pool er marknadsplassen for kraftomsetnad i Norden. Kraftprodusentar, kraftleverandørar og store industrikundar kjøper og sel kraft på den nordiske kraftbørsen Nord Pool. På Straumpris viser vi gjennomsnittleg spotpris føregåande månad inkludert meirverdiavgift.

Opphavsgaranti

Merkeordning for at straumen er produsert frå fornybare kjelder, som vatn, vind, sol eller biobrensel. Straumprodusentar sel opprinnelsesgarantiar for sin fornybare produksjon til straumselskap, som dermed kan garantere deg og meg at straumen vi kjøper er fornybar.

Prisområde

Noreg er delt inn i fem prisområde, der spotprisane frå Nord Pool kan variere. Derfor kan det vere prisforskjellar mellom dei ulike landsdelane. Du kan sjå kart over prisområda på nettsidene til Statnett.

Påslag

Påslag er eit pristillegg som straumselskapa tar i tillegg til spotprisen. Påslag kan oppgis som eit fastbeløp og/eller som eit beløp per kWh, og er tatt med i straumkostnaden du ser hos oss.

Spotprisavtale

Over tid er dette den billegaste avtalen. Rekninga di vil bli bestemt av prisen på kraftbørsen. I tillegg må du betale eit påslag per kilowattime, og mange tar òg ein fast månadspris.

Med ein timespotavtale betaler du prisen på kraftbørsen time for time, og dette blir multiplisert med det faktiske timesforbruket ditt. Desse avtalane er merkte med eit timeglas.

Med ein vanleg spotavtale betaler du prisen på kraftbørsen, multiplisert med ditt totale forbruk og ein gitt forbruksprofil. Desse avtalane er merkte med ein kalender.

I tillegg må du altså for både spot og timespot betale eit påslag per kilowattime, og mange tar òg ein fast månadspris.

Timespot

Med ein timespotavtale blir du fakturert for det faktiske straumforbruket ditt time for time. Prisen du betaler, blir bestemt av børsen Nord Pool time for time, i tillegg til eit påslag og eventuelt månadsleg fastbeløp til straumsalselskapet. Med timespotavtalar har forbrukar sjølv moglegheit til å påverke straumrekninga si ved å flytte forbruket sitt til delar av dagen der straumprisen normalt er billegare (til dømes midt på dagen eller seint på kvelden/natta).

Variabelprisavtale

Ofte kalla "standard variabel pris". Med denne avtalen følgjer du utviklinga på straummarknaden, som regel med to vekers forseinking. Straumselskapet skal informere deg om prisendringar 30 dagar i forkant. Det vil seie at prisen kan endre seg kvar trettiande dag.

Vilkårsgaranti

I denne perioden er du garantert at pris og vilkår for avtalen ikkje blir endra.

Innhaldet er omsett til nynorsk ved hjelp av kunstig intelligens og kvalitetssikra av Forbrukarrådet.